Focus op functioneren!

drs. Bart Bruins

GGZ Rivierduinen

Keynote

Een klachtgerichte aanpak is de basis van cognitief-gedragstherapeutisch werken. We beschikken daarvoor over een scala aan goed onderbouwde stoornisgebonden behandelprotocollen. Maar is dat ‘all there is’ in ons vakgebied? Ook al snappen wij misschien hoe de cliënt verstrikt is geraakt in zijn klachten, weten wij dan óók wat de echte ‘root cause’ van de klachten is? Weten we wel zeker dat als klachten afnemen, de verworven vrijheid wordt opgevuld met klachtenvrij functioneren? En missen wij door onze focus op stoornissen misschien wel niet het belangrijkste? Namelijk: hoe lukt het mensen om zich meestal wél in orde te voelen en zich zónder klachten te handhaven?

Gelukkig biedt het vakgebied óók een rijkdom aan inzichten als wij het klachtenvrije functioneren willen doorgronden en bevorderen. We moeten dan wel terugkeren naar de fundamenten van ons vak: de leertheorie. We moeten weer leren naar de functie van gedrag te kijken in plaats van naar de vorm en inhoud. Als we zo naar het functioneren van onze cliënten gaan kijken, gaat een nieuwe wereld open. We zullen ontdekken dat veel psychische klachten in de kern niet zo zeer te maken hebben met de aanwezigheid van problemen, maar met de afwezigheid van ‘bevestigende’ ervaringen (positieve bekrachtiging).

Iedereen ontwikkelt in zijn leven een eigen gedragsrepertoire om zich ten opzichte van anderen ‘van betekenis’ te voelen. We zijn nu eenmaal sociale wezens.  Dat wordt de kern van onze identiteit, ons zelfgevoel en onze zelfwaardering. Maar het is óók onze Achilleshiel. Want als wij op die manier er niet mogen/kunnen zijn –meestal door veranderende/belemmerende omstandigheden- , dan slaat de onzekerheid, ontmoediging en zelftwijfel toe. Leven wordt overleven, een voedingsbodem voor allerlei psychische klachten!

In deze keynote zal ik deze en andere inzichten uit (vooral) de constructionele gedragstherapie verduidelijken aan de hand van voorbeelden uit de klinische praktijk én uit ons eigen leven. Ook zal ik het verhaal leertheoretisch onderbouwen zodat de verbinding met de fundamenten van ons vak gewaarborgd blijft.

Tevens zal ik kort een verbinding leggen met andere ‘positieve’ benaderingen (zoals, de Acceptance en Commitment Therapie, de positieve psychologie en de herstelbeweging in de psychiatrie).